بوژی کش چیست؟ دستورالعمل جابجایی بار با بوژی

بوژی کش

شاید کلمه ی بوژی به گوش شما خورده باشد؛ اما به شکل کامل ندانید که منظور از بوژی چیست. بوژی یک کلمه فرانسوی به معنای محور است. بوژی در صنعت حمل و نقل نیز به همان معنا است. در واقع بوژی کش از یک محور تشکیل شده که دارای چرخ های زیادی است و به کمک آن می توان بارهای ترافیکی با وزن های خیلی زیاد را حمل کرد.

برای حمل و نقل محموله های عظیم و سنگین، از بوژی استفاده می شود . این خودروی باربری برای حمل و نقل بار های فوق سنگین کاربرد دارد و برای تردد نیاز به مجوز های خاصی است که بر اساس نوع بار و شرایط آن مسیر تردد نیز مشخص می شود.

بوژی یک دستگاه تخصصی است که برای حمل بار با آن نیاز به تخصص ویژه و همچنین تجربه بالا در حمل و نقل بار است. حمل و نقل بخش های بزرگ از جمله پل ها، تجهیزات پالایشگاه های نفت و همچنین موتورها و اشیای سنگین دیگری از بوژی استفاده می شود که برای تریلی های معمولی و کمرشکن بیش از حد سنگین هستند.

بوژی ضمن توزیع یکنواخت وزن واگن روی خط باعث سهولت در گردش واگن هنگام عبور از قوس، ایمنی سیر، سهولت در مبادله واگن بین راه آهن های با عرض خط مختلف، افزایش ظرفیت بارگیری واگن در بار محوری ثابت می شود.

اصلی ترین تفاوتی که بوژی کش را از سایر خودرو های حمل بار متمایز می کند، پتانسیل بالای آن در حمل بار است. به این شکل که حمل بارهای بالای ۱۰۰ تن را با بوژی انجام می دهند. البته بوژی کش یک خودرو مستقل و ثابت نیست و می توان با دست بردن در محور و تعداد لاستیک های آن پتانسیل ماشین را بیشتر کرد. در واقع تعداد چرخ های زیاد بوژی است که باعث می شود پتانسیل این ماشین زیاد شود.

زمانی که تعداد چرخ ها بیشتر می شود، محورها نیز بیشتر شده و فشاری که بار سنگین به خودرو حمل کننده وارد می کند پخش می شود. هر چه قدرت پخش بار نیز بیشتر باشد، توانایی حمل بار توسط بوژی بیشتر است.

حمل و نقل جاده ای یکی از مهم ترین قسمت های صنعت حمل و نقل به حساب می آید. بیش از ۸۰ درصد حمل و نقل ها در تمامی نقاط جهان از طریق جاده ها صورت میگیرد. خودرو های مختلفی در راستای حمل و نقل جاده ای فعالیت می کنند که باتوجه به نوع بار، این خودرو ها به کار گرفته می شوند. برای حمل خرده بار و بارهایی که حساسیت کمی دارند و قرار است در فواصل نزدیک حمل شوند، از وانت بار و نیسان استفاده می شود. برای بارهای سنگین تر و حساس تر استفاده از کامیونت ها و خاورها متداول است.

هر چه میزان بار بیشتر شود، از کامیون های بزرگتر و با ظرفیت بیشتر و تریلی ها استفاده می شود. برخی بارها اما جزء بارهای عادی نبوده و در دسته بارهای ترافیکی قرار می گیرند. بار ترافیکی به باری گفته می شود که ابعاد و یا وزن آن، بیش از حدی است که اجازه تردد آن در شهر به شکل عادی داده ‌شود. گاهی برخی بارهای ترافیکی را می توان با رعایت یک سری نکات، با انواع تریلی حمل کرد اما برخی دیگر از بارها، ابعادی دارند که بیش از حد مجاز تعیین شده در استانداردها است. برای حمل این گونه بارها از کامیون های خیلی بزرگ نظیر بوژی کش ها استفاده می شود.

 

انواع بوژی

بوژی ها به دو دسته کلی بوژی جاده ای و بوژی ریلی تقسیم می شوند. همانطور که از نام این دو نیز پیداست، بوژی جاده ای، قابلیت اتصال به تریلی ها را داشته و کاربری آنها برای حمل در جاده است. این در حالی است که بوژی ریلی، قابلیت اتصال به قطار های باربری را دارد. ارتفاع کفی بوژی از سطح زمین حدود ۱۲۰ سانتیمتر است و همچنین هر محور بوژی دارای ۸ چرخ است. حال باتوجه به وزنی که بار دارد، باید برای اتصال تعداد محور تصمیم گرفت.

ظاهر سخت و خشن بوژی کش، نشان از سختی کار با آن نیست! اساس کار بوژی کش، استفاده از روغن هیدرولیک است که این امکان را می‌دهد تا راننده بوژی کش به راحتی بتواند آن را تحت کنترل خود در بیاورد. در ادامه، با بوژی کش های ایران همراه ما باشید.

معرفی بوژی کش های ایران

حال که تا حدود با بوژی کش آشنا شدیم، قصد داریم بگوییم که بوژی کش های ایران کدامند و در کل از چه بوژی کش هایی در کشورمان استفاده می شود. در واقع خود بوژی که به عنوان محور در یک حمل به حساب می آید، نیاز به موتور و نیرو محرکه ندارد. بوژی در واقع تنها وظیفه پخش تحمل بار را بر عهده داشته و نیروی وارد شده توسط بار سنگین را به شکل مساوی به تمامی قسمت ها پخش می کند. اما این بوژی کش است که باید توان زیادی داشته باشد تا بتوان بار به این سنگینی را بدون مشکل به حرکت در آورده و حمل کند.

در ایران حمل بوژی ها بیشتر با ماک سری N انجام می شود که یک بوژی کش بسیار قدرتمند به حساب می آید. در کنار آن از برخی از سری های بوژی کش ولوو نیز استفاده می شود. دیگر بوژی کش هایی که در ایران مورد استفاده قرار می گیرد، بوژی کش های ساخت اسکانیا، اویکو، کنوورث، آیفا و … هستند.

در حال حاضر، بوژی کش های ایران که بیشترین استفاده از آن ها می‌شود، ولوو FH16 که سه مدل موتور با قدرت های 550، 650 و 750 اسب بخاری برای آن وجود دارد که هرکدام باتوجه به میزان باری که قرار است بر روی بوژی قرار بگیرد مورد استفاده قرار می گیرد. مدل قدیمی تری که در ولوو در میان بوژی کش ها استفاده می شود، FH13 است که 4 نوع موتور با قدرت 420، 460، 500 و 540 اسب بخار دارد که باتوجه به حجم بار سوار شده بر روی بوژی مورد استفاده قرار می گیرد.

چه استفاده هایی از بوژی کش می شود؟

از بوژی کش، برای حمل بوژی استفاده می شود. از خود بوژی نیز، حمل بارهای فوق سنگین که حمل آن ها با کامیون ها و تریلی های معمولی امکان پذیر نیست صورت می گیرد. از بوژی کش، برای حمل بارهایی نظیر قطعات حجیم و فوق سنگین نیروگاهی، انواع ترانسفورماتورهای غول پیکر، اقلام مختلف کشتی و زیردریایی ها، ساختمان های متحرک، قطعات سنگینی که برای ساخت پل استفاده می شود، تجهیزات نظامی سنگین نظیر تانک، خط تولید پالایشگاه های نفت و… استفاده می شود.

وزن خود بوژی، زیاد است. همچنین زمانی که بار بر روی آن قرار داده شود، وزنی که قرار است توسط موتور حمل شود، بیشتر هم می شود. به همین دلیل، سرعت بوژی کش ها نهایتاً تا ۳۰ کیلومتر بر ساعت می رسد. همچنین در برخی از حمل ها که بالاجبار باید بوژی کش را از شهر عبور داد، ماکسیمم سرعت با وجود اسکورت های لازم نباید از ۵ کیلومتر بر ساعت تجاوز کند.

قوانین حاکم بر جابجایی بوژی کش ها

همانطور که گفتیم، باری که بر روی بوژی قرار داده شده و توسط بوژی کش حمل می شود، بار مکانیکی به حساب می آید. قوانین حاکم برای حمل بار مکانیکی، کمی سختگیرانه تر از قوانین حاکم برای حمل سایر بارها است. برای حمل بار با بوژی کش باید بارنامه مخصوص دریافت شود که تمامی ضوابط لازم، باید رعایت شود تا بارنامه برای آن صادر شود. همچنین به دلیل امکان ایجاد خطر برای سایر رانندگان، ساعت عبور بوژی کش در زمان هایی بین ساعات ۶ صبح تا ۶ عصر است.

درصورتی که قرار باشد بوژی کش از مسیرهایی عبور کند که رانندگان خودرو شخصی نیز از آن عبور می کنند، لازم است تا هماهنگی های لازم با پلیس راه منطقه انجام شده و اسکورت های لازم نیز صورت بگیرد.

دستورالعمل جابجایی بار با بوژی

کار با کشنده و بوژی در ایران از جمله فرآیند های پیچیده و تخصصی در حوزه حمل و نقل فوق سنگین و ترافیکی به شمار می رود که نیازمند رعایت مجموعه ای از دستورالعمل ها، مقررات و هماهنگی های بین نهادی است. در واقع، حمل محموله های سنگین یا فوق سنگین با استفاده از بوژی ها به دلیل ابعاد، وزن و حساسیت محموله نمی تواند به صورت معمول و بدون برنامه‌ریزی دقیق انجام شود. به همین دلیل، پیش از انجام عملیات حمل، مراحل مختلفی باید طی شود تا اطمینان حاصل شود که حمل و نقل به شکل ایمن، بدون آسیب به زیرساخت ها و با رعایت الزامات قانونی صورت میگیرد.

در ایران، سازمان هایی مانند سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، پلیس راه، شرکت توانیر، وزارت نیرو، وزارت نفت و دیگر ارگان های مسئول در حوزه زیرساخت، هر یک نقش مهمی در صدور مجوزها، بررسی مسیر، نظارت فنی، هماهنگی های ترافیکی و حتی همراهی نیروهای حفاظتی ایفا می کنند. در این فرایند، اطلاعات دقیقی درباره وزن کل بوژی با محموله، تعداد محورهای بوژی، نوع کشنده، ارتفاع کلی، طول و عرض مجموعه، نوع بار، مقصد و مبدا و مسیر پیشنهادی ارائه می شود. همچنین بررسی فنی مسیر برای ارزیابی مقاومت پل ها، کیفیت جاده ها، وجود موانع شهری یا زیرساختی مانند کابل های برق، علائم ترافیکی، دوربرگردان ها و حتی عرض پیچ ها بسیار حیاتی است.

معمولاً پیش از صدور مجوز نهایی، بازدید میدانی توسط کارشناسان مربوطه انجام می شود تا کلیه ریسک ها و ملاحظات اجرایی مدنظر قرار گیرد. پس از تایید مسیر، لازم است هماهنگی لازم با پلیس راه برای اسکورت ترافیکی، مدیریت ترافیک محلی و زمان بندی دقیق عبور از نقاط حساس انجام شود. در بعضی موارد، عبور از مسیرهای خاص صرفاً در شب یا ساعات کم تردد مجاز است. رانندگان کشنده و اپراتورهای بوژی نیز باید از آموزش های تخصصی برخوردار بوده و به مسائل فنی مربوط به تقسیم وزن، مهار بار، کنترل سرعت، هماهنگی با اسکورت و ارتباط بی سیم با تیم های پشتیبانی تسلط داشته باشند.

بنابراین، دستورالعمل کار با کشنده و بوژی تنها محدود به حرکت یک وسیله نقلیه بزرگ نیست، بلکه مجموعه ای از فرآیندهای بین رشته‌ای و چندجانبه است که رعایت دقیق آن ها برای حفظ ایمنی، پیشگیری از خسارات و تضمین موفقیت عملیات حمل، ضروری است.

عبور محموله های فوق سنگین که مجموع وزن کشنده، بوژی و محموله ی آن بیش از ۹۶ تن باشد، از روی پل های با دهانه ی بیش از ۱۰ متر ممنوع است. این گونه از پل ها مشمول مقررات ماده ی ۱۴ این دستورالعمل می باشند.

تبصره- در صورتی که مجموع وزن بوژی و محموله، درمورد وسایل نقلیه ی موضوع این ماده، کمتر یا مساوی ۹۶ تن باشد، شرکت های حمل و نقل ترافیکی، می توانند با عبور دادن کشنده به طرف دیگر پل، بوژی و محموله را با حداکثر سرعت ۵ کیلومتر در ساعت، به وسیله ی دستگاه و پنچ یا بکسل به طرف دیگر پل بکشند. ادارات راه و ترابری نیز، با رعایت مفاد ماده ی ۱۴ موظف به هم‌کاری در این خصوص، می باشند.

ماده ی ۱۶

چنانچه محموله ی ترافیکی از جمله وسایلی نظیر بلدوزر، لودر، گریدر، بیل مکانیکی و… باشد که دارای توان حرکتی مناسب در عبور از کنارگذر پل ها هستند و پل دارای محدودیت کمتر از وزن کل وسیله ی نقلیه باشد، شرکت های حمل و نقل ترافیکی مجاز هستند تا محموله را بدون وارد شدن آسیب و صدمه به تاسیسات راه از کنار پل، عبور داده و وسیله‌ی نقلیه نیز بدون محموله پس ازعبور از روی پل اقدام به سوار نمودن مجدد محموله نماید.

این گونه اقدام در حمل و نقل ترافیکی به منزله ی عبور از کنارگذر پل محسوب شده و ادارات راه و ترابری نیز با رعایت مفاد ماده‌ی ۱۴ موظف به همکاری می باشند.

ماده ی ۱۷

مسئولیت احداث کنارگذر در مورد پل های واقع در مسیر، که دارای ظرفیت محدود باربری هستند، به عهده‌ی شرکت حمل و نقل ترافیکی می باشد و ادارات کل راه و ترابری موظف هستند تا با شرکت های حمل و نقل در احداث کنارگذر پل ها، به نحوی که به تاسیسات و ابنیه‌ی فنی راه صدمه وارد ننماید همکاری کنند.

تبصره ـ  به منظور اقتصادی بودن احداث کنارگذرها، در مسیرهای مهم حمل و نقل ترافیکی شرکت های حمل و نقل ترافیکی می توانند تعدادی از کنارگذرها را به صورت دائمی احداث و مسئولیت مرمت و نگهداری آنها را نیز به عهده گیرند.

نتیجه گیری